De Apollolaan is een prominente groene laan in het zuidelijke district van Amsterdam, binnen een unieke buurt die wordt gekenmerkt door de architectuur van Berlage uit het begin van de twintigste eeuw, en het iconische Hilton Hotel van de Nederlandse modernist H.A. Maaskant. In de late jaren 1980 organiseerde de JP Morgan bank een ontwerpwedstrijd voor haar nieuwe kantoor op een hoekperceel aan de Apollolaan. Het monolithische ontwerp van Wim Quist met een grotendeels ondoorzichtige gevel - passend bij de beveiligingsbehoeften van de bank - werd verkozen boven andere inzendingen van de wedstrijd, waaronder die van OMA. Naarmate het gebouw veranderde van de ruimte voor een enkele financiële instelling in verhuurbare kantoren, voldeed het oorspronkelijke ontwerp niet langer aan de nieuwe functionele behoeften, of aan de verwachting van de huurders om te werken in een meer open werkomgeving die verbonden is met de buurt.

In opdracht van Kroonenberg Groep vervangt Apollolaan 171 het oorspronkelijke bankgebouw door een open en tastbaar ontwerp: een transparante glazen gevel langs de Apollolaan markeert het uitnodigende karakter van het hedendaagse kantoor en een bakstenen gevel aan de zijde van de Titiaanstraat integreert het met de historische architectuur van de buurt.

De vorm van het vijf verdiepingen tellende gebouw is een letterlijke vertaling van de originele envelop van de JP Morgan bank. Tegenstelling in materialiteit geeft de architectuur een dubbel karakter. In elkaar grijpende glazen volumes die lijken op een Japanse legpuzzel - gedimensioneerd om overeen te komen met de schaal van de nabijgelegen gebouwen - vormen één zijde van Apollolaan 171. Het glas laat overvloedig licht binnen en brengt het groen van de Apollolaan naar het interieur van het kantoor. Op de hoek worden de volumes kleiner en de begane grond is teruggezet, waardoor een aangename entreeplaats ontstaat. Aan de zijde van de Titiaanstraat is het gebouw trapsgewijs en bekleed met op maat ontworpen bakstenen. In elkaar verweven roepen deze bakstenen door schaal, kleur en tastbaarheid herinneringen op aan de historische huizen in het gebied. De vorm van het gebouw heeft geleid tot meerdere terrassen: een daktuin die dient als recreatieruimte voor de kantoorgebruikers, en platforms voor zonnepanelen en regenwateropvang. Groen marmer wordt gebruikt als het belangrijkste afwerkingsmateriaal voor de lobby en de belangrijkste circulatiekern, in harmonie met de weelderige vegetatie langs de Apollolaan.

Apollolaan 171 staat op de bewaarde kelder garage van de JP Morgan bank en hergebruikt de oorspronkelijke fundering van het gebouw. "The more of you the more I love you" van Tracey Emin - het felroze neonbord dat ooit op de ondoorzichtige buitenmuur van de JP Morgan bank was geïnstalleerd - wordt prominent weergegeven langs de oprit van de parkeerplaats en blijft zichtbaar voor voorbijgangers via de nieuwe glazen gevel van Apollolaan.

Lisi Green Tower is een nieuw woongebouw in Lisi Green Town in Tbilisi, Georgië. Vanwege de hoogte ten opzichte van de stad biedt Lisi Hill een schone en gezonde omgeving voor haar bewoners. De 11-verdiepingen tellende toren bevat 23 appartementen, met afmetingen variërend van 85 m2 tot 200 m2. Op de begane grond heeft het 3 eenheden geschikt voor kleine bedrijven en een ondergrondse parkeergarage voor bewoners, terwijl een klein, aangelegd gebied bovenop de parkeergarage een buurt park biedt voor de omliggende woongebouwen.

Lisi Green Tower, met zijn geïntegreerde verbinding met het nieuwe groene park, zal de stedelijke anker en nieuwe openbare ontmoetingsplek van Lisi Veranda zijn. Alle appartementen genieten van spectaculair uitzicht over de vallei van de Mtkvari River en de skyline van de stad.

De toren is verticaal verdeeld om visuele scheiding tussen de appartementen mogelijk te maken en het volume van het gebouw langs het centrale ontwerpelement van verticale veranda's te onderbreken. Het uitgebreide gebruik van te openen glas houdt het gebouw licht en luchtig, terwijl uitkragende terrassen het in de schaduw houden. Samen met het gebruik van natuurlijke materialen zorgt het ontwerp en de materialisatie van de toren ervoor dat alle eisen voor comfortabel wonen zijn geïntegreerd in het project.

Het ontwerpconcept is gebaseerd op een combinatie van de lokale traditie van Georgische gedeelde veranda's en een slimme levensbenadering. Door de semi-openbare veranda te gebruiken als ruimte voor interactie, vervagen de anonieme privégrenzen van een appartementencomplex. De essentie van het ontwerp is om mensen te verbinden door zorgvuldig vervaardigde overgangen en sociale duurzaamheid.

De toren wordt gedefinieerd als een gestapelde volumetrische compositie van verticale villa's die zijn gerangschikt om het omliggende natuurlijke landschap en de grote terrassen te laten samensmelten tot een nieuw geïntegreerd manifest van comfortabel wonen. Geperforeerde panelen op de gevel creëren flexibiliteit op privacygrenzen. Dit resulteert in unieke gepersonaliseerde interieurs, gekoppeld aan een aanpasbare binnen/buiten ervaring.

De liftlobby en de ingang van de appartementen zijn verbonden met een dubbelhoge binnen- en buitenkant van de veranda's. Deze beplante veranda's stimuleren de bewoners om de ruimtes te gebruiken voor interactie en communicatie. Het lichtplan van de veranda's verandert subtiel met de seizoenen en kan tijdelijk worden aangepast en gepersonaliseerd door de gebruikers met behulp van een app.

Met de nieuwe Stadswinkel van Tilburg is een centrale plek ontstaan waar inwoners en bedrijven, in een informele setting, terecht kunnen bij de gemeente en een aantal van haar sociale partners. De transformatie van het oude stadskantoor is volledig circulair uitgevoerd.

Stad met ambitie

De gemeente heeft in 2018 hoge ambities geformuleerd als het gaat over de duurzaamheid en circulariteit van haar eigen huisvesting. De Stadswinkel aan het Koningsplein is een van de eerste circulair en biobased getransformeerde kantoren in Nederland. Het gebouw is zo ontworpen dat al het mogelijke is hergebruikt en ook in de toekomst weer hergebruikt kan worden. Alle nieuw toegepaste materialen en producten zijn gerecycled of van hernieuwbare grondstoffen gemaakt.

Het gebouw, waar ooit de bibliotheek en een deel van de gemeentelijke organisatie waren gehuisvest, is anno 2018 nog een anonieme beige moloch in het midden van de stad. De gemeente Tilburg heeft lef getoond met de beslissing om het gebouw circulair en biobased te transformeren. Aan Common Affairs de uitdaging om deze opgave vorm te geven. Hoe maak je van een gesloten en somber gebouw een aansprekend voorbeeldproject op gebied van circulair transformeren?

Circulariteitsprestatie van gebouwen

Voor het meten van de circulariteit van gebouwen is de "Circulariteitsprestatie van gebouwen" (CPG) ontwikkeld. Met dit beoordelingsinstrument wordt het project getoetst aan de 5 circulaire strategieën: benut het beschikbare; gebruik hernieuwbaar; minimaliseer milieu impact; creëer voorwaarden voor een lange cyclus en creëer voorwaarden voor toekomstige cycli. De gerenoveerde Stadswinkel scoort hoog met een totaalscore van 8,7 op een schaal van 1 tot 10.

Het gebouw scoort hoog omdat bestaande structuren en materialen zoveel mogelijk binnen het gebouw of elders zijn hergebruikt. Nagenoeg alle nieuw toegevoegde elementen zijn bio-based of gemaakt van gerecycled materiaal. De milieu-impact is geminimaliseerd door de hoogwaardig geïsoleerde schil en de energiezuinige installaties. De lange levensduur is geborgd in de grote mate van flexibiliteit in de inrichting. Er is slim nagedacht over de toekomstige sloop door het gebouw losmaakbaar te detailleren en alle materialen vast te leggen in het materialen paspoort.

Houten kroon

Een opvallend kenmerk van de nieuwe Stadswinkel is de hoogwaardig geïsoleerde houten gevel. De 90.000 geschroefde latten, van verschillende dikte, geven het gebouw een ruwe schorsachtige schil. In contrast daarmee zijn de houten kozijnen en vliesgevels blank gelakt. De transformatie is zo uitgevoerd dat alles later weer volledig te demonteren is: kitten en purren was verboden. Het gebouw heeft een kap gekregen om de installaties op een nette manier te integreren en de zonnepanelen in een ideale hoek te kunnen plaatsen. Door het toevoegen van die houten kroon transformeert de oude monoliet in een eigentijds huis van de stad.

Open organisatie

Het gebouw biedt onderdak aan een deel van de gemeentelijke organisatie en de stadswinkel. De hele begane grond met de stadswinkel, het werkrestaurant en het vergadercentrum is vrij toegankelijk voor publiek. De toevoeging van extra vides, nieuwe liften en trappen maken het gebouw licht en uitnodigend en zorgen ervoor dat de kantoorverdiepingen in open verbinding staan met de publiekshal.

Circulair interieur

Ook in het interieur is veel hout toegepast. Daarnaast zijn de toegepaste materialen biobased (kurklinoleum gietvloeren) of gemaakt van gerecyclede producten (tapijttegels gemaakt van oude visnetten en plafonds van gerecyclede Petflessen). Alle meubels zijn losmaakbaar gemaakt met mechanische bevestigingen. Kasten zijn gemaakt van formaldehydevrij plaatmateriaal dat bestaat uit tarwestro en gerecycled hout.

Vergroening

Het sterk versteende Koningsplein is op dit moment een hitte eiland in de binnenstad van Tilburg. Dit is een opgave op het niveau van de stad. Ontwerpbureau ZUS heeft een landschapsplan gemaakt voor de vergroening van het openbaar gebied rond de Nieuwe Stadswinkel. Het Koningplein transformeert daarbij tot ‘Koningswei’, de groene plek die het lang geleden ook was.

Klimaatadaptief en natuurinclusief

De twee platte daken zijn als daktuin ingericht met als doel het groen maximaal beleefbaar te maken vanuit de kantooromgeving en vanaf de straat. Door te kiezen voor een ecosysteem van samenwerkende soorten wordt de biodiversiteit versterkt. De beplanting is zo samengesteld dat het vogels, bijen en hommels, vlinders en andere insecten aantrekt. Op de daken wordt ook het regenwater opgevangen en gebufferd.

Centrum van dienstverlening

De Stadswinkel is de nieuwe plek waar inwoners terecht kunnen voor allerlei vormen van dienstverlening zoals een rijbewijs, huwelijksvoltrekking maar ook voor hulp rondom schuldenproblematiek of het aanvragen van een uitkering. Het is straks de plek waar een groot deel van de medewerkers aan het werk gaat.

Icoon van circulariteit

De Stadswinkel in Tilburg is het bewijs dat nadenken over circulariteit niet langer geassocieerd hoeft te worden met een geiten-wollen-sokken-imago. Het nadenken over circulariteit heeft hier geresulteerd in een tot de verbeelding sprekende nieuwe architectuur.